Co zrobić, by ząb był jaśniejszy? Czyli jak wykorzystać efekt iluzji optycznej w cyfrowym projektowaniu?

Jak naprawdę wyglądają ludzkie zęby? Czy implanty zębów muszą być zawsze symetrycznie? Co zrobić, by ząb wydawał się jaśniejszy, ciemniejszy, węższy lub szerszy? Znajdź odpowiedź na wszystkie pytania i poznaj triki w cyfrowym projektowaniu zębów. 

Jak widzą nasze oczy?

Szprychy pędzącego roweru stoją w miejscu lub kręcą się do tyłu? Rysunki w stylu op-artu wirują raz w lewo, raz w prawo? Czy możemy się nauczyć patrzeć tak, aby zobaczyć to, co jest naprawdę? Nie zawsze jesteśmy świadomi, że ulegamy iluzji, ale nawet jeśli zdajemy sobie z tego sprawę i znamy logiczne wyjaśnienie złudzenia, to niekoniecznie staniemy się na nie odporni. Zresztą, po co mielibyśmy się uczyć nieulegania iluzjom? W końcu całe nasze postrzeganie świata przypomina oglądanie optycznych trików. Na co dzień widzimy świat w sposób o wiele mniej doskonały, niż nam się wydaje.

Przykładem może być działanie plamki Marriotte’a, zwanej plamką ślepą. Powierzchnia oka jest pokryta fotoreceptorami postrzegającymi zmiany natężenia światła (to one „rysują” na siatkówce obraz tego, na co patrzymy). Impulsy ze wszystkich fotoreceptorów są przesyłane do plamki ślepej, skąd nerwem wzrokowym biegną do mózgu, który interpretuje obrazy. W plamce ślepej nie ma miejsca na fotoreceptory, więc nie powstają tam obrazy. Plamki obu oczu są umieszczone tak, aby fragment świata, którego nie widzi jedno oko, był wypełniany przez to, co widzi drugie.

Kto nie wierzy, że jest częściowo „ślepy”, może przeprowadzić eksperyment. Należy zasłonić prawe oko i ustawić palec na wysokości wzroku, na osi lewego oka, mniej więcej 30 cm od nosa. Potem wystarczy odchylić palec w prawo o mniej więcej 15 stopni, a czubek palca „zniknie”. Trzeba pamiętać, aby cały czas patrzeć prosto przed siebie. Mózg na podstawie wcześniejszych doświadczeń wypełnia lukę obrazem, który wydaje mu się najbardziej prawdopodobny – dlatego miejsce „znikającego” czubka palca wypełnia tło, a raczej to, co mózg uznaje, że tłem być powinno.

Efekt iluzji w cyfrowym projektowaniu implantoprotetycznym

Dla stomatologów aspekt czynnościowy uzupełnienia protetycznego jest priorytetowy. Dlatego w zwykłych przypadkach dokładne odtworzenie przez technika długości zębów siecznych i ich wzajemne ustawienie zgodnie z zaleceniami stomatologa wystarcza, aby zadowolić pacjenta. Jednak w pewnych skomplikowanych przypadkach musimy wykorzystać efekt iluzji optycznej w celu uzyskania rezultatu końcowego. Zobaczmy, jak wybielić, wydłużyć, skrócić i poszerzyć optycznie zęby.

PSST… Za długie, by przeczytać? Zajrzyj na koniec artykułu. Znajdziesz tam małą ściągę w postaci wideo szkolenia dla stomatologów, gdzie znajdziesz triki w cyfrowym projektowaniu uzębienia. Sprawdź też pozostałe filmy z serii na YT.

Szerokość wizualna zęba – triki w cyfrowym projektowaniu

Formą podstawową zęba jest szerokość zdefiniowana, ta opisana przez uśrednione parametry. Listwa brzeżna zęba może określić szerokość wizualną zęba. Zazwyczaj różnice w szerokości wynoszą  poniżej 0,3 mm. Jeżeli różnice w szerokości przekraczają 0,3-0,4 mm wówczas brak symetrii jest widoczny.

Co zrobić, by ząb był ciemniejszy?

Jego struktura powierzchni powinna być jak najbardziej gładka. Im mniej światła odbija ząb, tym bardziej wydaje się ciemniejszy.

Co zrobić, by ząb był jaśniejszy?

Im więcej światła odbija ząb, tym bardziej wydaje się jaśniejszy. Powierzchnia z fakturą odda ten efekt. Jeśli zęby mają taki sam odcień kolorystyczny, wówczas ząb położony bardziej dowargowo wydaje się jaśniejszy. W przypadku różnej wielkości zębów (np. siekacza przyśrodkowego i bocznego) ząb większy będzie wydawał się jaśniejszy, ponieważ jego powierzchnia jest większa.

Co zrobić, by ząb był szerszy?

• Im więcej światła odbija ząb, tym bardziej wydaje się szerszy.
• Gdy jeden siekacz wydaje się węższy od drugiego – aby poszerzyć go optycznie, można bardziej podkreślić zakrzywienie dystalne listwy brzeżnej w porównaniu z zębem sąsiednim.
• Zęba można poszerzyć też poprzez przeważające linie poziome, jak i linie poziome kolorystyczne.
• Przemieszczając listwy mezjalno-dystalne w kierunku krawędzi stycznych, również poszerzymy ząb optycznie.
• Spłaszczenie powierzchni wargowej w kierunku mezjalno-dystalnym spowoduje powiększenie powierzchni odbicia.
• Również gdy ząb ma nieprzezierne warstwy ceramiki na powierzchniach stycznych, będzie wydawał się szerszy.

Co zrobić, by ząb był węższy?

Zęby, które w 1/3 dziąsłowej są szerokie, wydają się grube i kwadratowe. Strefę tę można optycznie zwęzić załamując nieco  listwy. Szerokość w 1/3 dziąsłowej można zmieniać poprzez odpowiednią preparację zęba. Preparacja w tym miejscu powinna być nieco głębsza. W przypadku zwężenia zęba należy mu nadać bardziej męskie kontury.

Inne sposoby na zwężenie zębów:

• Przemieszczenie mezjalno-dystalnych listew brzeżnych w kierunku środka zęba.
• Większa wypukłość powierzchni wargowej w wymiarze mezjalno-dystalnym.
• Zaokrąglenie dystalnego kąta siecznego począwszy od części środkowej zęba.
• Podkreślenie linii pionowych.
• Przezierne warstwy ceramiki.
• Kształt siekaczy bocznych widzianych od przodu może się zmieniać w zależności od ustawienia zębów: jeśli strona dystalna jest nachylona w stronę języka, ząb wydaje się węższy niż w rzeczywistości.

źródło: Akademia DSD

Co zrobić, by ząb był dłuższy?

• Długość zęba można regulować umieszczeniem mezjalno-dystalnych listew brzeżnych. Jeżeli przesuniemy je w kierunku linii środkowej twarzy, ząb będzie się wydawać dłuższy.
• Jeżeli na zębie przeważają linie pionowe, wydaje się on dłuższy.
• Siekacze przyśrodkowe można optycznie wydłużyć poprzez nieznaczne skrócenie siekaczy bocznych. Wówczas względne proporcje wielkościowe znów stają się prawidłowe.
• Spłaszczenie powierzchni wargowej w kierunku mezjalno-dystalnym skutkuje powiększeniem powierzchni odbicia.
• U starszych pacjentów wymodelowanie brązowych pionowych bruzd wewnątrz odbudowy ceramicznej powoduje optyczne wydłużenie zęba.

Co zrobić, by ząb był krótszy?

Jeśli na zębie przeważają linie poziome, ząb wydaje się krótszy. Inne sposoby na optyczne skrócenie zęba to:

• Wyraźna wypukłość części przyszyjkowej zęba.
• Wyraźne przemieszczenie części siecznej w kierunku językowym.
• Podkreślenie pochylenia 3 części wargowej powierzchni korony w kierunku koronowo-wierzchołkowym.
• Część sieczna mocno przezierna.
• Wydłużając nieznacznie siekacze przyśrodkowe, można optycznie skrócić siekacze boczne.

Co zrobić, by ząb był większy?

Siekacze przyśrodkowe wydają się większe i bardziej dominujące, jeśli są nieznacznie zrotowane w kierunku dystalno-policzkowym, a siekacze boczne znajdują się w położeniu dojęzykowym.

Co zrobić, by ząb był mniejszy?

Jeżeli kły są zbyt duże można zmniejszyć optycznie mezjalną część korony poprzez przesunięcie listwy policzkowej w kierunku mezjalnym. Należy również zmienić brzeg sieczny. Dłuższą krawędź sieczną należy skrócić poziomo, a dystalną przesunąć w stronę wierzchołka.

Jak zlikwidować diastemę w cyfrowym projektowaniu

Kontur pionowy można zmodyfikować tylko na tyle, aby nie doszło do pogorszenia możliwości higieny jamy ustnej w warunkach domowych. Zamknięcie szpar wymaga poszerzenia zębów, co z kolei powoduje zmianę ich proporcji wielkościowych. Aby zapewnić odpowiednie proporcje w takich przypadkach, należy zawsze sprawdzić możliwość dodatkowego wydłużenia korony.

Zmieniając oś nachylenia kłów i siekaczy bocznych, można w skuteczny sposób zredukować lub zamknąć nieestetyczne przestrzenie międzyzębowe w odcinku przednim. Diastemy nie powinny być zamykane za pomocą 1 lub 2 licówek porcelanowych – licówki powinny zostać założone na kilku zębach.

Aby wyrównać szparę między siekaczami centralnymi i zachować stosunek wielkości zębów, należy podczas zamykania diastemy zredukować powierzchnie dystalne siekaczy centralnych i połowę szerokości szpary. Przy zamykaniu diastemy punkty zenitowe obu zębów muszą być przemieszczone mezjalnie, aby licówka nie sprawiała wrażenia krzywej.

Szukasz więcej inspiracji i trików w cyfrowym projektowaniu? Zobacz, jak zaprojektować cyfrowo most protetyczny.